20 χρόνια στον αφρό!

Ανασκόπηση 1997 - 2017

Από την πρώτη έκδοση του Beer Catalog μέχρι τις μέρες μας οι αλλαγές στον χώρο της μπίρας είναι θεαματικές, τόσο σε διεθνές επίπεδο όσο και σε τοπικό. Μεγάλες αγορές και συγχωνεύσεις, events και ιστορικές επέτειοι, νέες τάσεις καθώς και η έκρηξη της μικροζυθοποιίας χαρακτήρισαν την εικοσαετία που πέρασε. Οι εξελίξεις δεν άφησαν έξω από τον χορό την Ελλάδα, που αν και στερείται κουλτούρας στην μπίρα, έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τον κλάδο, σύμφωνα βέβαια και με τις τάσεις της μόδας.

Όλα αυτά τα χρόνια μάθαμε και ζήσαμε από κοντά τη μαγεία και την τέχνη της ζυθοποίησης, γευτήκαμε σπάνιες γεύσεις, θαυμάσαμε την εξέλιξη των μικρών ζυθοποιείων σε «υπερδυνάμεις» και την ώθηση που έδωσαν στην τεχνολογία και στην επιστήμη. Ακόμη, ταξιδέψαμε στον χρόνο και ανακαλύψαμε τη στενή σχέση της μπίρας με την Ιστορία του ανθρώπου, ενώ διασκεδάσαμε με φίλους του αγαπημένου μας ποτού από κάθε γωνιά της Γης.

1997

Το ξεκίνημα του Beer Catalog βρίσκει στην αγορά μια κατάσταση διαφορετική από τη σημερινή, αρκετά ρομαντική θα λέγαμε. Τότε, την αγορά της μπίρας αποτελούσαν η Αθηναϊκή Ζυθοποιία, η Ζυθοποιία Βορείου Ελλάδος (Henninger), που είχε αρχικά αγοραστεί από τη γαλλική Kronenbourg του ομίλου BSN και στη συνέχεια εξαγοράστηκε από τον Κωνσταντίνο Μπουτάρη (1992), η Löwenbräu του γερμανικού ομίλου, σημερινή Ελληνική Ζυθοποιία Αταλάντης, κάποιες εταιρείες εισαγωγής και λίγες μπιραρίες.
Πολλές από τις εισαγόμενες μπίρες άλλαζαν από χρόνο σε χρόνο, καθώς κάποιοι «αλεξιπτωτιστές» έφερναν μερικά ονόματα τα οποία δεν μπορούσαν να τα κρατήσουν στην αγορά, όχι μόνο λόγω άγνοιας επί του θέματος αλλά και λόγω έλλειψης σοβαρότητας στις περισσότερες περιπτώσεις. Οι «νοικοκύρηδες» κατάφεραν, ωστόσο, να σταθούν και με την πάροδο του χρόνου δημιούργησαν καλές συνεργασίες με μεγαλύτερους παίκτες.

«Τα περί μπίρας... Mythos»

Αυτή την εποχή ο Κωνσταντίνος Μπουτάρης οραματίζεται και παράγει την μπίρα Mythos, μετονομάζοντας τη Ζυθοποιία Βορείου Ελλάδος σε Μύθος Ζυθοποιία. H πετυχημένη ελληνική μπίρα Mythos από την πρώτη κιόλας στιγμή της κυκλοφορίας της γνωρίζει επιτυχία κερδίζοντας την αγάπη των καταναλωτών και καταλαμβάνοντας μια σημαντική θέση στην αγορά.

Εισαγόμενες μπίρες

Η εισαγόμενη μπίρα έπαιρνε νέο δρόμο μετά το κλείσιμο της εταιρείας Σύμβολο λίγα χρόνια πριν. Η εταιρεία έφερε πρώτη (από το 1988) στο ελληνικό κοινό σπέσιαλ μπίρες από την Ευρώπη, μεταξύ των οποίων οι Fischer Tradition, Mc Farland, Kwak, Biere du Demon, ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του Βελγίου, τις μπίρες του Engel από τη Γερμανία και ορισμένες άλλες από τη βόρεια Ιταλία. Επίσης, είχε τη διανομή των προϊόντων της εταιρείας SLS, που θα δούμε παρακάτω, ένα μέρος των οποίων ήταν επιλογές των ανθρώπων του Συμβόλου, στους οποίους περίσσευε η γνώση για την μπίρα. Στο κλείσιμό του είχε προλάβει, ευτυχώς για εμάς, να ανοίξει την πόρτα της Chimay και της Duvel Moortgat.

Οι μεγάλες ζυθοποιίες εισήγαν σπουδαίες μπίρες· μεταξύ αυτών οι Erdinger, Duvel, Chimay Trappiste, Murphy’s Stout, Mc Farland, Coors και Konig Pilsner από την Αθηναϊκή Ζυθοποιία, oι Spaten, Franziskaner, Stella Artois, Hoegaarden και Leffe από την Ελληνική Ζυθοποιία Αταλάντης και οι Guinness, Kronenbourg και Tuborg από τον Μπουτάρη.

Ενώ στην Αθήνα η Fischer Tradition, η Guinness και η Mc Farland συγκαταλέγονταν στα must των λίγων μπιραριών που λειτουργούσαν εκείνη την εποχή, στη Ρόδο, αν και δεν υπήρχε γνώση για την μπίρα αλλά πίεση από τον τουρισμό, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Εκεί ήταν διαθέσιμες πολλές αξιόλογες γερμανικές μπίρες, όπως οι Bitburger, Veltins, Beck’s Weihenstephaner, Diebels, Hopf, βρετανικές όπως οι Bass, Caffrey’s, Tennent’s Scotch Ale, Carling, σουηδικές, ακόμα και φρουτόμπιρες από το Βέλγιο! Ονόματα όπως των ΟΚ Services, Δανέζη, Τατάκη, Ορφανού και Άνκα πρωταγωνιστούσαν στο νησί. Στην Κρήτη και στη Θεσσαλονίκη οι περισσότεροι ήταν «εραστές» του καλοκαιριού.

Την ίδια εποχή στην Αθήνα είναι διαθέσιμη η αμερικανική Bud, την οποία εισάγει η εταιρεία Άμβυξ από το 1989. Από το 2010 πέρασαν στο χαρτοφυλάκιό της οι Franziskaner, Stella Artois, Hoegaarden και Leffe.

Η εταιρεία SLS εισάγει τότε τις Liefmans, Straffe Hendrik, Vondel, Lucifer και Gouden Carolus, ενώ προσθέτει στην γκάμα της και τη La Trappe, η οποία μόλις δύο χρόνια πριν είχε κατορθώσει να πάρει το βάπτισμά της ως Trappiste, σπάζοντας τη συνεργασία που είχε συνάψει με τον John Martin. Ωστόσο, η SLS δεν κατάφερε να σταθεί για πολύ καιρό και τελικά εξαφανίστηκε, στην κυριολεξία, μέσα σε μια νύχτα.

Η ΟΚ Αθήνα εξειδικεύεται στη βρετανική μπίρα εισάγοντας μεγάλα ονόματα, μεταξύ των οποίων οι Newcastle, Mc Ewan’s, Tettley, οι γερμανικές Veltins, Maisel’s Weisse, η Lapin Kulta από τη Φινλανδία, η Oranjeboom από την Ολλανδία και άλλες εποχιακές. Το 2003 αναλαμβάνει τις Pilsner Urquell, Κozel, Gambrinus και την αμερικανική Miller.

Στις μεγάλες εταιρείες εισαγωγής συγκαταλέγονται και οι αείμνηστοι αδελφοί Ράντου με τις μπίρες Krombacher, Schneider και Aventinus, ο Πέτρος Μασοκώστας με την Paulaner, η Seagram Apka με τη Warsteiner, η Omnisis με τις Jever, Franziskaner και άλλες γερμανικές μπίρες και η Hellas Mex του Μανώλη Ποτώση με τις Corona, Modelo, Binding Lager και άλλα εποχιακά προϊόντα, η οποία εξαφανίστηκε επίσης, ρίχνοντας μια βόμβα μεγατόνων στην αγορά. Οι HB Original, Dunkel και Weisse έκαναν και αυτές το ντεμπούτο τους στις ελληνικές μπιραρίες κερδίζοντας τους καταναλωτές από την αρχή της κυκλοφορίας τους.

Γενικότερα, είναι εντυπωσιακές οι αλλαγές που παρατηρούμε στις εισαγόμενες μπίρες αυτή την περίοδο, καθώς νέες εταιρείες μπαίνουν στην αγορά με μεγάλη ταχύτητα και πολλές φορές εξίσου γρήγορα βγαίνουν. Οι αλλαγές στα ευρετήρια του Beer Catalog κάθε χρόνο επιβεβαίωναν του λόγου το αληθές, αν και πρέπει να σημειωθεί ότι μερικές εταιρείες δεν συμπεριλαμβάνονταν στον κατάλογο λόγω ασυνέπειας στην παράδοση του απαιτούμενου υλικού.

Εντωμεταξύ, τις ετικέτες του Συμβόλου έχει αναλάβει η εταιρεία Deals, η οποία ήταν γνωστή από τότε για τα ποιοτικά γαστρονομικά προϊόντα που αντιπροσώπευε. Η Deals αναθέτει τη διανομή στη νεοϊδρυθείσα εταιρεία Ωμέγα, μέλη της οποίας ήταν πρώην εργαζόμενοι του Συμβόλου, μεταξύ των οποίων ο Παύλος Κοτσίδης και ο Κώστας Μαρκοπουλιώτης, ο οποίος στην πορεία, μαζί με τον Κώστα Ντουνιά και άλλους, έπαιξαν ρόλο στη δημιουργία του πρώτου μικροζυθοποιείου στην Πάτρα.

Η Ωμέγα στη συνέχεια μετονομάστηκε σε Ζύθων & Ζύθων, έως ότου αποχώρησε από την αγορά. Η εταιρεία Deals ανέλαβε τα ήδη υπάρχοντα προϊόντα και τα συμπλήρωσε με αρκετές ακόμα από τις καλύτερες μπίρες στον κόσμο. Η Deals έφερε πρώτη στο ελληνικό κοινό τα υπόλοιπα μοναστήρια και τις σπέσιαλ μπίρες του Βελγίου, καθώς και τις αμερικανικές μικροζυθοποιίες. Η κίνηση αυτή θεωρήθηκε τολμηρή για την εποχή της, ενώ σήμερα οι μπίρες αυτές αποθεώνονται από πολλούς.

Τα στέκια της εποχής

Η ιστορική «Παράγκα του Γιώργου», κάτω από τον Ευκάλυπτο στη Δραπετσώνα, ήταν το απόλυτο underground μαγαζί εκείνη την περίοδο, με μπίρες απ’ όλο τον κόσμο, τις οποίες προμηθευόταν από την Deals, αλλά και κάποιες που έφερνε από τα διάφορα ταξίδια του ο Γιώργος, ιδιοκτήτης του μαγαζιού. Επίσης, υπήρχαν η Arch Beer House στο Περιστέρι, το Γρανάζι στον Άγιο Ιερόθεο, η ΤΑΡ στα Πατήσια, το πρώτο Beer Academy στα Εξάρχεια και στη συνέχεια στο Χαλάνδρι, το Alpen Stube στη Γλυφάδα, ο Ζύθος στον Άλιμο και ο Ζύθος στα Λαδάδικα της Θεσσαλονίκης.

Ωστόσο, ως γνωστόν, στα χρόνια που ακολούθησαν οι μπιραρίες γνώρισαν μεγάλη ανάπτυξη, με νέα μαγαζιά να ξεφυτρώνουν το ένα μετά το άλλο στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και σε όλη την Ελλάδα.

Η μπίρα Craft

Το 1997 ένα ωραίο όνομα κάνει την εμφάνισή του. Είναι η Craft με το πρώτο της μικροζυθοποιείο, εστιατόριο και μπαρ στο κέντρο του Χαλανδρίου και τις πρώτες «αμφιλεγόμενες» μπίρες της. Δύο χρόνια μετά δημιουργήθηκε η Craft στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, με ζυθοποιό τον Βασίλη Νούσιο, ο οποίος στα επόμενα χρόνια πρωτοστάτησε στο στήσιμο των περισσότερων ζυθοποιείων αλλά και στη δημιουργία ζύθων σε όλη την Ελλάδα.

Εκείνη την περίοδο στην Craft ο Βασίλης Νούσιος παράγει ωραίες μπίρες, σε διάφορα στυλ, που αγαπήθηκαν από τους ζυθόφιλους και καθιέρωσαν την Craft ως σύμβολο της καλής μπίρας.

Η δημιουργία, στη συνέχεια, μεγαλύτερης ζυθοποιίας στην Παιανία και οι λανθασμένοι χειρισμοί των ιδιοκτητών οδήγησαν την Craft στο κλείσιμο.

1998-1999

Tο 1998 δημιουργείται στη βιομηχανική περιοχή της Κομοτηνής η Ζυθοποιία Μακεδονίας Θράκης, η οποία παράγει την μπίρα Βεργίνα.

Η Βεργίνα μέσα στα επόμενα χρόνια γνώρισε σημαντική ανάπτυξη, έγινε μεγάλη ζυθοποιία, ενώ προχώρησε και παρακάτω δημιουργώντας στις εγκαταστάσεις της ένα σύγχρονο βυνοποιείο, που εξυπηρετεί σήμερα όλα σχεδόν τα ελληνικά μικροζυθοποιεία.

Την ίδια χρονιά η οικογένεια Συριανού εξαγοράζει τις μετοχές της Löwenbräu στην Αταλάντη υπό μορφή management buy out, με αποτέλεσμα λίγα χρόνια μετά να αποκτήσει τη ζυθοποιία της Αταλάντης, όπως θα δούμε παρακάτω.

Κατά τη διάρκεια του 1998 στήνεται στο Άργος η μικροζυθοποιία Ζέος, η οποία παράγει τις ομώνυμες μπίρες, ενώ έπειτα από χρόνια παράγει μπίρες και για λογαριασμό τρίτων (Volkan beer).

Το 1999 ο Φώτος Φωτιάδης (Carlsberg Κύπρου) λανσάρει και πάλι στην Ελλάδα την Carlsberg, έπειτα από πολλά χρόνια, έως το 2001, όταν αναλαμβάνει την εισαγωγή της και την εμπορία η Μύθος Ζυθοποιία.

Την ίδια χρονιά η αλσατική μπίρα Fischer Pilsener παράγεται στην Ελλάδα από την Αθηναϊκή Ζυθοποιία και λανσάρεται με επιτυχία στην αγορά.

2000-2001

Ένα παλιό ελληνικό ιστορικό σήμα, η μπίρα ΑΛΦΑ, επανέρχεται το 2000 από την Αθηναϊκή Ζυθοποιία. Έναν χρόνο μετά η μπίρα Fix κάνει και αυτή την επανεμφάνισή της από την οικογένεια Κουρτάκη. Ωστόσο η μπίρα, η παραγωγή της οποίας γινόταν στην Ελληνική Ζυθοποιία Αταλάντης, δεν κατάφερε να διατηρηθεί στην αγορά. Τον ίδιο χρόνο δημιουργείται στην Κρήτη η Ρεθυμνιακή Ζυθοποιία, όπου παράγεται η πρώτη ελληνική βιολογική μπίρα, το σημερινό όνομα της οποίας είναι Brink’s.

2003
Στα σφαγεία χάθηκε το όνειρο

Σημείο αναφοράς στην κουλτούρα της μπίρας ήταν το πρώτο μικροζυθοποιείο και εστιατόριο που άνοιξε στην Ελλάδα, στα ανακαινισμένα παλαιά σφαγεία της Πάτρας, με το όνομα Μάμος, το οποίο όμως δεν είχε καμία σχέση με τη γνωστή οικογένεια ζυθοποιών Μάμος. Το εν λόγω μικρό ζυθοποιείο ήταν ένα κόσμημα της μικροζυθοποιίας όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την υπόλοιπη Ευρώπη, ενώ όμοιό του δεν δημιουργήθηκε ξανά στη χώρα μας, παρά την ανάπτυξη της μικροζυθοποιίας. Οι άνθρωποι που συμμετείχαν σ’ αυτό το εγχείρημα ήταν γνώστες και διέθεταν πολύ μεράκι. Τον υψηλής αισθητικής χώρο του χαρακτήριζαν τα παραδοσιακά στοιχεία, με μια μείξη με στοιχεία από το Βέλγιο και τη Γερμανία, αλλά και η έμφαση στην τεχνολογία, με το υπερσύγχρονο ζυθοποιείο του μεγάλου κατασκευαστή Caspar Schulz και με τα χάλκινα καζάνια να δεσπόζουν στον χώρο του. Μια ξανθιά και μια μαύρη Lager ήταν οι πρώτες αλλά και οι τελευταίες δημιουργίες του. H υπερβολική επένδυση που έγινε στα παλαιά σφαγεία φαίνεται, κατά τους ειδικούς, ότι ήταν η καταστροφή του. Το άδοξο τέλος του σηματοδοτεί έναν νέο κύκλο που θα ανοίξει έπειτα από λίγα χρόνια και δεν είναι άλλος από το ξεκίνημα των μικροζυθοποιείων στην Ελλάδα.

Το 2003 η Ελληνική Ζυθοποιία Αταλάντης πέρασε εξ ολοκλήρου στα χέρια της οικογένειας Συριανού, σημειώνοντας σταθερή ανάπτυξη στα επόμενα χρόνια. Η συμφωνία περιλάμβανε και την άδεια χρήσης των σημάτων Löwenbräu και Stella Artois για την παραγωγή και τη διάθεσή τους στην Ελλάδα μέχρι το 2009. Σε αυτό το διάστημα η ΕΖΑ αποκτά ένα μεγάλο κεφάλαιο τεχνογνωσίας από τους Γερμανούς και τους Βέλγους που εργάζονται στην παραγωγή και τον ποιοτικό έλεγχο των δύο σημάτων στη ζυθοποιία της Αταλάντης. Ταυτόχρονα δε, εμπλουτίζει το χαρτοφυλάκιό της με σπουδαίες εισαγόμενες μπίρες, όπως οι Beck’s, Franziskaner, Hoegaarden και Leffe.

Tην ίδια χρονιά δημιουργείται από τον Μανώλη Παπαδημητρίου η Ζυθοποιία Ρόδου, στην Κρεμαστή της Ρόδου, σε μια νέα μονάδα παρασκευής και συσκευασίας χυμών, αναψυκτικών και μπίρας. Σημειώνεται πως η εταιρεία Παπαδημητρίου βρίσκεται στον χώρο των αναψυκτικών από τη δεκαετία του 1980.

2005

Η ερασιτεχνική ζυθοποιία του Αλέξανδρου Κουμάντου με την Πειραϊκή, άλλο ένα ωραίο σήμα, δημιουργείται στη Δραπετσώνα. Η μετεγκατάστασή της έπειτα από κάποια χρόνια σε μεγαλύτερο χώρο στη Λαμία δεν στέφθηκε με επιτυχία και έτσι άλλο ένα όνομα εξαφανίστηκε από την αγορά της μπίρας.

Ένα ενδιαφέρον σημείο εδώ είναι η στροφή της εταιρείας Gr Inox στην κατασκευή ζυθοποιείων.

Η εταιρεία ανέλαβε για πρώτη φορά το κατασκευαστικό κομμάτι ζυθοποιίας για την Πειραϊκή Ζυθοποιία και στη συνέχεια για την Genesis, στον χώρο της οποίας αργότερα εξελίχθηκε η Ολυμπιακή Ζυθοποιία. Σήμερα, η Gr Inox κατασκευάζει τις περισσότερες ζυθοποιίες στην Ελλάδα.

Έναν χρόνο μετά, το 2006, η Scottish & Newcastle αποκτά το 100% των μετοχών τής Μύθος Ζυθοποιία, μια διαδικασία που είχε ξεκινήσει λίγα χρόνια πριν. Την ίδια χρονιά ο Κουγιός, που διέθετε εργοστάσιο παραγωγής αναψυκτικών στη Ρόδο, μπαίνει και αυτός στο παιχνίδι της ζυθοποιίας και παράγει την μπίρα VAP.

2007

Στα Χανιά δημιουργείται η Κρητική Ζυθοποιία, η οποία παράγει τις μπίρες Χάρμα. Οι μπίρες της διατίθενται μόνο σε draft και η αποθήκευση και η διανομή τους γίνεται με ψυγεία. Το 2014 η Κρητική Ζυθοποιία επενδύει στην επέκταση και στην τεχνολογική αναβάθμιση του εργοστασίου, ενώ στις μέρες μας πειραματίζεται με νέα προϊόντα και δείχνει ευοίωνα στοιχεία για το μέλλον.

Την ίδια χρονιά στην Κέρκυρα κάνει την εμφάνισή της άλλη μια μικρή ζυθοποιία, η Κερκυραϊκή Ζυθοποιία με τις μπίρες Corfu.

2008-2009

Μέσα σ’ αυτά τα χρόνια έχουμε μια πιο έντονη δραστηριότητα στον κλάδο της μπίρας, παρά την οικονομική κρίση που ξέσπασε στην Ελλάδα έναν χρόνο μετά. Το 2008 ο δανέζικος όμιλος της Carlsberg Group αποκτά το 100% τής Μύθος Ζυθοποιία, η οποία λανσάρει στην αγορά και την μπίρα Carlsberg.

Από την άλλη μεριά, ο Γιάννης Χήτος το 2008 συνεργάζεται με τις Ελληνικές Μικροζυθοποιίες των αδελφών Γκρέκη, που έχουν ήδη λανσάρει την Genesis σε συνεργασία με την εισαγωγική εταιρεία ΟΚ Αθήνα. Το 2009 εξαγοράζουν την εταιρεία (Ολυμπιακή Ζυθοποιία) και το σήμα της Fix από τον Κουρτάκη και έναν χρόνο μετά λανσάρουν στην αγορά τη Fix Hellas αναπτύσσoντας δυναμικά τη θέση της μπίρας, ενώ νέες επενδύσεις μεγαλώνουν και αναβαθμίζουν τη ζυθοποιία.

Η αγορά του αιώνα: 14 Ιουλίου 2008

Μια ιστορική συναλλαγή αλλάζει τον χάρτη της ζυθοποιίας παγκοσμίως. Η βελγική InBev εξαγοράζει την αμερικανική ζυθοποιία Anheuser-Busch έναντι του ποσού των 52 δισ. δολαρίων (32,6 δισ. ευρώ), δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο τη μεγαλύτερη ζυθοποιία στον κόσμο. Η InBev, στα προϊόντα της οποίας περιλαμβάνονται η Stella Artois και η Beck’s, κατέβαλε 70 δολάρια για κάθε μετοχή της Anheuser-Busch, η οποία μεταξύ άλλων παράγει την πλέον γνωστή αμερικανική μπίρα, Bud ή Budweiser (σημειώνεται ότι η Budweiser και η Bud Light είναι οι μπίρες με τις υψηλότερες πωλήσεις στον κόσμο). Η νέα εταιρεία φέρει τον τίτλο Anheuser-Busch InBev (ΑΒ ΙnBev).

Septem Microbrewery

Το 2009 δημιουργείται η Septem Μικροζυθοποιία στην Εύβοια, σηματοδοτώντας την επανάσταση στην ελληνική μικροζυθοποιία, όχι μόνο λόγω των ποιοτικών προϊόντων της, που λατρεύονται από τους απανταχού ζυθόφιλους και εξάγονται με επιτυχία, αλλά και επειδή από την εποχή αυτή αρχίζουν να ανοίγουν το ένα ζυθοποιείο μετά το άλλο σε όλη την επικράτεια.

250 χρόνια Guinness

Την ίδια χρονιά ο εορτασμός των 250 χρόνων της Guinness ήταν ένα παγκόσμιο γεγονός που κορυφώθηκε με την «Ημέρα του Arthur» σε ένα ασφυκτικά γεμάτο Δουβλίνο. Ήταν οι μοναδικές στιγμές που εκατομμύρια pint σε όλο τον κόσμο σηκώθηκαν ψηλά με την πρόποση «to Arthur!». Το ότι είχαμε την ευκαιρία να είμαστε κομμάτι αυτής της γιορτής ήταν από τα τυχερά του επαγγέλματος!

2010

Η Fix Hellas επαναλανσάρεται από την Ολυμπιακή Ζυθοποιία πλέον και σημειώνει μεγαλύτερη επιτυχία στην αγορά.
Η κυκλοφορία της Fix Hellas, το 2010, αποτέλεσε σταθμό στη ζυθοποιία και άλλαξε τον χάρτη της ελληνικής μπίρας. Μπορεί ο Μπουτάρης, μερικά χρόνια πριν, να διείδε την τάση της αγοράς και να μπήκε πρώτος στο παιχνίδι του ελληνικού ονόματος, η Fix όμως ήταν αυτή που άνοιξε τον δρόμο στην ελληνική μπίρα και σηματοδότησε τη στροφή των καταναλωτών προς αυτή την κατεύθυνση, η οποία μέχρι τότε ήταν ανύπαρκτη.

2011-2013

Το 2011 η Αθηναϊκή Ζυθοποιία παράγει τη ΒΙΟΣ 5, την πρώτη μπίρα στην Ελλάδα με πέντε δημητριακά. Η Ελληνική Ζυθοποιία Αταλάντης παράγει την Berlin και την Blue Island, ενώ εισάγει τις σιταρένιες Arcobräu και τη σπέσιαλ Gulden Draak της βελγικής ζυθοποιίας Van Steenberge.

Ακόμη, η Μύθος Ζυθοποιία παρουσιάζει το νέο καινοτόμο σύστημα βαρελίσιας μπίρας με μη επιστρεφόμενα βαρέλια, το Draught Master Technology. Επίσης, δημιουργείται η Ζυθοποιία Σαντορίνης στο ομώνυμο νησί και παράγει τις μπίρες Donkey.

Το 2012 η Ολυμπιακή Ζυθοποιία λανσάρει τη Fix Dark, ενώ η εταιρεία First Lomax παρουσιάζει την καινοτόμο σαντορινιά Volkan με κίτρο Νάξου, μέλι Σαντορίνης και το φίλτρο από βασάλτη, την οποία παράγει στο Άργος. Η Χίος αποκτά και αυτή το δικό της μικροζυθοποιείο, το οποίο παράγει τις μπίρες Chios (Chios Beer).

Άλλη μία εταιρεία, η Θεσσαλική, παρουσιάζει τις μπίρες της, που ονομάζονται με γράμματα από το ελληνικό αλφάβητο (θ, ω, ι, κ.λπ.) και παράγονται σε διάφορα ζυθοποιεία της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Το 2013 έχουμε νέες κυκλοφορίες: Πρόκειται για τις Amstel Radler και AΛΦΑ Strong από την Αθηναϊκή Ζυθοποιία, ζ εζα Pilsner από την Ελληνική Ζυθοποιία Αταλάντης και Βεργίνα Πορφύρα από τη Ζυθοποιία Μακεδονίας Θράκης. Εντωμεταξύ νέες μικροζυθοποιίες αναδύονται στον χώρο, όπως η Ζυθοποιία Κυκλάδων στην Τήνο με την μπίρα Νήσος, η Elixi στη Χαλκίδα με τις μπίρες Delphi και Marea και η Μεσσηνιακή στην Καλαμάτα με την μπίρα Νέδα, που όμως σύντομα χάθηκε από τον χώρο ως... διά μαγείας.

Την ίδια χρονιά ένα ποσοστό της Ελληνικής Ζυθοποιίας Αταλάντης εξαγοράζεται από την εταιρεία του Δημήτρη Δασκαλόπουλου και η ζυθοποιία συνεχίζει την ανάπτυξη, την αναβάθμιση και την εξέλιξή της. Οι επιτυχίες της, μάλιστα, επεκτείνονται και σε αγορές του εξωτερικού, οι οποίες σήμερα αντιπροσωπεύουν το 20% του κύκλου εργασιών της.

2014-2017
I- PIGS Beers, οι μπίρες του μνημονίου!

Το 2014 εμφανίζεται στην αγορά ένα νέο εγχείρημα, το I-PIGS. O «συνήθης ύποπτος» Παύλος Κοτσίδης δημιούργησε για την εταιρεία Trinity Wines μια εξαιρετική συλλογή από θαυμάσιες μπίρες μικροζυθοποιείων των πέντε ευρωπαϊκών χωρών που βρίσκονταν σε οικονομική κρίση. Την ονόμασε –πώς αλλιώς;– I-PIGS, από τα αρχικά της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας, της Ιταλίας, της Ελλάδας και της Ισπανίας. Δυστυχώς, λίγο λόγω της απειρίας της εταιρείας στην μπίρα και λίγο λόγω της μη υποστήριξης του concept από τους εμπόρους και τους μαγαζάτορες, το εγχείρημα απέτυχε και σε μικρό χρονικό διάστημα οι I-PIGS βγήκαν από την αγορά.

Την ίδια χρονιά η εταιρεία Β. Σ. Καρούλιας αποφασίζει να εισέλθει στον χώρο της μπίρας κάνοντας στρατηγική συμφωνία με την ΟΚ Αθήνα και προσθέτοντας τις μπίρες που εισήγε στο portfolio της. Με αυτό τον τρόπο η Β. Σ. Καρούλιας διανέμει πλέον τις Paulaner (την οποία είχε ξεκινήσει να διανέμει ήδη από το 2012), Pilsener Urquell, Peroni Nastro Azzurro, Estrella, Kozel, Miller, Grolsch, Hertog Jan και άλλες. Το 2016 προσθέτει και τη διανομή της Septem πανελλαδικά, διαθέτοντας πλέον μια πλήρη γκάμα μπίρας στην ελληνική αγορά.

«Ξέφρενος χορός» σημάτων

Χρονιά-ορόσημο για την ανάπτυξη της κουλτούρας της μπίρας στην Ελλάδα ήταν αναφίβολα το 2015, με το Αθηνέο, που δημιουργήθηκε σ’ ένα τμήμα του εργοστασίου της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας η οποία αγκαλιάζει, ενσωματώνει και αναδεικνύει έμπρακτα, μέσω του Αθηνέο, την κουλτούρα της μπίρας στη χώρα μας. Στο Αθηνέο φιλοξενείται μουσείο μπίρας, μικροζυθοποιείο, χώρος εκπαίδευσης και δημιουργίας, καθώς και μπαρ για την απόλαυση των εκεί παραγόμενων, εποχιακών και μικρής κλίμακας ζύθων.

Το 2015 προκύπτει η νέα Ολυμπιακή Ζυθοποιία από τη συγχώνευση της Μύθος Ζυθοποιία (Carlsberg Group) με την Ολυμπιακή Ζυθοποιία (Fix).

Νέα εγχώρια παραγόμενα σήματα κάνουν την εμφάνισή τους από τις μεγάλες ζυθοποιίες, όπως οι Mythos Radler Lemon, ΑΛΦΑ Weiss και Amstel Free.

Το 2017 λανσάρονται η ζ εζα Fine Lager, η Fix Άνευ και άλλη μία ιστορική ελληνική μπίρα, η Μάμος.

Παράλληλα, δημιουργούνται μερικές ακόμα νέες μικροζυθοποιίες, όπως η Siris Microbrewery στις Σέρρες με τις μπίρες Voreia, η Μικροζυθοποιία Θεσσαλίας με την Αργώ και η Πατραϊκή Ζυθοποιία με τις Ora. Από το 2015 έως το 2017 νέες μικρές, αλλά και μεγαλύτερες ζυθοποιίες ξεφυτρώνουν παντού:

• Πλάστιγγα Ζυθοποιία στον Βόλο, με τις μπίρες Πλάστιγγα
• Κορινθιακή Ζυθοποιία στην Κόρινθο, με τις μπίρες Canal Dive
• Μικροζυθοποιία Θεσσαλονίκης στη Θεσσαλονίκη, με την μπίρα Άλη
• Μεσογειακή Ζυθοποιία στα Χανιά, με τη Lyra
• Πρότυπη Μικροζυθοποιία Θεσσαλονίκης με τις μπίρες Sknipa
• Μικροζυθοποιία Πάρου, με τις μπίρες 56 Isles
• Ζυθοποιία Ηπείρου στα Ιωάννινα, με τη Στάλα
• Noctua Athens Microbrewery στην Αθήνα, με τις Noctua
• Ηλειακή Ζυθοποιία στην Ηλεία, με τις μπίρες Olympica Magna
• Λακωνική Ζυθοποιία στη Σπάρτη, με τις Sparta
• Ζυθοποιία Πελοποννήσου στη Νεμέα, με τις μπίρες Κάρμα
• Μικροζυθοποιία Μυκόνου στη Μύκονο, με τις Mikonu
• Notos Brewery στο Ηράκλειο Κρήτης
• Ηλιακό Μικροζυθοποιείο Ξάνθης (Solar Beer), με τις Θέρος, Γαία, Έρεβος
• Τρικάλων Ζύθος στα Τρίκαλα, με τη Ληθένια
• Μικροζυθοποιία Κεφαλονιάς και Ιθάκης στην Κεφαλονιά, με την Kefalonian Beer
• Ζυθοποιία Θεσσαλίας στην Καρδίτσα, με τη Στίλβη
• Μικροζυθοποιία Νάξου στη Νάξο, με τη Naxos Beer
• Μικροζυθοποιία Θεσσαλίας στον Βόλο, με την Αργώ
• Μικροζυθοποιία Σαμοθράκης στη Σαμοθράκη, με την μπίρα Φονιάς
• Μικροζυθοποιία Κορφή στην Πιερία, με τη VamBeer.

Ακόμη, νέα εμπορικά σήματα κάνουν την εμφάνισή τους από εταιρείες που δεν διαθέτουν δικό τους ζυθοποιείο αλλά παράγουν σε κάποιο άλλο. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι μπίρες Mary Rose, Σόλο, Pikri, Kirki, Όλυμπος, Asylum, Dark Crops, Jasmine, Flaros, Seven Island, Κατσίκα, Satyr Brews και κάποιες εποχιακές και πειραματικές.

Η συνέχεια αναμένεται ενδιαφέρουσα, καθώς κάθε στιγμή που περνάει καινούργια ζυθοποιεία δημιουργούνται και νέες μπίρες ετοιμάζονται να κυκλοφορήσουν στην αγορά της Ελλάδας, η οποία φαίνεται πως ίσως μπορέσει να μυηθεί στην κουλτούρα της μπίρας.
Ενθαρρυντική είναι και η μέχρι τώρα αντίδραση της διεθνούς αγοράς στις ελληνικές προσπάθειες, αφού αρκετές ετικέτες (Septem, Volkan, Νήσος, Voreia) έχουν ήδη καταφέρει να αποσπάσουν βραβεία σε αναγνωρισμένους διαγωνισμούς.

Η draft ή βαρελίσια μπίρα στην Ελλάδα

H βαρελίσια μπίρα στην Ελλάδα οφείλει την ανάπτυξή της, που ήδη είχε ξεκινήσει από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, σε τέσσερα ονόματα: τη Löwenbräu (με πρώτο τεχνικό υπεύθυνο στον τομέα τής draft τον Γιώργο Ζαχαρόπουλο), την Amstel, τη Heineken και τη Henninger, που δημιούργησαν τις συνθήκες για την εξάπλωσή της.

Οι δύο πρώτες εταιρείες που υποστήριξαν την draft μπίρα ήταν η Cornelius και η Attika, η οποία εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να βρίσκεται στον χώρο.

Η Attika είναι γνωστή για τα ψυκτικά μηχανήματα Celli και για την εγγύηση ποιότητας που προσφέρει όλα αυτά τα χρόνια. Ο Γιώργος Βάλβης, ο οποίος είναι η ψυχή της εταιρείας και συνοδοιπόρος και αυτός στα πρώτα βήματα του Beer Catalog από το 1995, πρόσφερε στην αγορά υψηλής ποιότητας ψυκτικά μηχανήματα για τη βαρελίσια μπίρα, ενώ εξασφάλισε και τη σωστή λειτουργία του συστήματος draft, με αποτέλεσμα ποιοτική βαρελίσια μπίρα να φτάνει στο ποτήρι του καταναλωτή.
Παράλληλα, η Attika διέθετε και διαθέτει μεγάλη ποικιλία από κρουνούς ή κάνουλες και όλη την υποστήριξη συστημάτων draft με πιστοποίηση ISO.

Η ιστορία διδάσκει ή απλώς επαναλαμβάνεται;

Το παρόν της ελληνικής ζυθοποιίας δεν είναι και τόσο ρόδινο όσο φαίνεται και διαφημίζεται σε πολλά άρθρα που είναι «έξω από τον χορό». Το άνοιγμα του ΕΣΠΑ μπορεί να έφερε χρήματα για τη δημιουργία ζυθοποιείων, η εικόνα όμως αποτυπώνει... θολό τοπίο.

Αυτό δεν προκύπτει μόνο από την ποιότητα που η πλειονότητα των μικρών ζυθοποιείων δεν μπορεί να εξασφαλίσει, αλλά και από την έλλειψη γνώσεων και κουλτούρας, καθώς και από τις επιπόλαιες κινήσεις, χωρίς σοβαρή μελέτη και συμβουλές από ειδικούς, αφού δυστυχώς στην Ελλάδα «όλοι τα ξέρουμε όλα».

Πολλοί εκτιμούν πως η ιστορία με την ξέφρενη δημιουργία οινοποιείων στη χώρα μας, πριν από κάποια χρόνια, επαναλαμβάνεται και στη ζυθοποιία, γεγονός καθόλου ευοίωνο για τους περισσότερους, που δεν έχουν χτίσει γερά θεμέλια, και τα αποτελέσματα δεν θα αργήσουν να φανούν.

Το σοβαρότερο όμως πρόβλημα, που ίσως ακόμα δεν έχει γίνει αντιληπτό από την πλειονότητα, είναι αναμφισβήτητα ο νέος Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης, που αυξήθηκε κατά 100% και επιβλήθηκε «περιέργως» και έπειτα από λάθος κινήσεις ορισμένων ζυθοποιών.

Δεν θα σταθούμε όμως στις φήμες για ίντριγκες και πολιτικά παιχνίδια επί του θέματος, που είναι έτσι κι αλλιώς δεδομένα, αλλά στην ουσία του, η οποία είναι ότι ο φόρος αυτός δημιούργησε πολύ ακριβή ελληνική μπίρα, γεγονός που έχει ήδη αντίκτυπο στην αγορά, καθώς σύμφωνα με έγκυρες πηγές η μείωση των πωλήσεων το πρώτο εξάμηνο του 2017, έναν χρόνο μετά την εφαρμογή του, ήταν της τάξης του 10%.

Αυτό αναμένεται να συνεχιστεί και να συρρικνώσει την αγορά της μπίρας. Μπορεί να μην αγγίξει ιδιαίτερα τις μεγάλες ζυθοποιίες, οι οποίες «δεν επιθυμούν το κλείσιμο της αγοράς αλλά την ανάπτυξή της» (πώς;) αλλά θα δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα στη μικροζυθοποιία.

Η λύση φαίνεται να είναι πολύ απλή, απαιτεί όμως ομοψυχία, μια λέξη που δυστυχώς δεν μας χαρακτηρίζει ως Έλληνες. Όλοι, «μικροί» και «μεγάλοι», πρέπει να συσπειρωθούν στην Ελληνική Ένωση Ζυθοποιών, που αυτή τη στιγμή αριθμεί μόλις 13 μέλη! H EEZ επιβάλλεται να μεγαλώσει, ούτως ώστε να βγει δυναμικά, να απαιτήσει και να επιτύχει φυσικά την κατάργηση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στην μπίρα. Η αρχική πρόταση του κράτους για κλιμακωτή φορολογία –κάτι που είναι λογικό και σύμφωνο με την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την μπίρα–είναι μονόδρομος για τη σωτηρία της ελληνικής μικροζυθοποιίας. Η ιστορία, άλλωστε, διδάσκει στους νοήμονες πως «η ισχύς εν τη ενώσει».

Κλείνοντας την ανασκόπηση με τα μάτια και την ψυχή του Beer Catalog, που υποστηρίχθηκε όλα αυτά τα χρόνια από το σύνολο της ζυθοποιίας στην Ελλάδα, ενώ αντιπροσώπευσε με επιτυχία την ελληνική παρουσία σε διεθνές επίπεδο, θέτουμε μια μεγάλη πρόκληση στον κλάδο, την ένωσή του, με την ευχή να αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο.

«Αυτού γαρ και Ρόδος και πήδημα» ή, κατά το νεότερο, «Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα».